8ο Θερινό Σχολείο Τζουμέρκων και Ν.Α. Πίνδου. (ΦΩΤΟΣ)

Ούτε η πρώτη φορά, ούτε η δεύτερη είναι η πέμπτη φορά που συμμετέχω στο

«Θερινό Σχολείο Τζουμέρκων και Ν.Α. Πίνδου». Τι είναι όμως το Θερινό Σχολείο

Τζουμέρκων και Ν.Α. Πίνδου;

Το Θερινό Σχολείο Τζουμέρκων και Ν.Α. Πίνδου αποτελεί ένα εκπαιδευτικό θεσμό που

ιδρύθηκε από το Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας και Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του

Πανεπιστημίου Θεσσαλίας το 2012 με σκοπό να αναδεικνύει ζητήματα, προϋποθέσεις

και κατευθύνσεις που αφορούν άμεσα την τοπική αναπτυξιακή διαδικασία πάντα με

σεβασμό στο περιβάλλον (http://extras.ha.uth.gr/tzoumerka/index.shtml ).

Τα τέσσερα καλοκαίρια (2016, 2017, 2018, 2019) το ΘΕ.Σ.Τ. φιλοξενήθηκε στα όμορφα

Τζουμέρκα , το Συρράκο και οι Καλαρρύτες, ήταν Φέτος είχαμε τη χαρά να

φιλοξενηθούμε στο Γαρδίκι Ομιλαίων της Δυτικής Φθιώτιδος, Η σύγχρονη

ξενοδοχειακή μονάδα «Ομιλαία» όπου από 22 Αυγούστου μέχρι 27 Αυγούστου

μείναμε, έγινε το σπίτι μας, το σχολείο μας, η ταβέρνα αλλά και η καφετέρια μας.

Αυτές τις 6 μέρες με θέμα: «Τα Αυλάκια της Ζωής. Περιβάλλον, Τεχνολογία &

Κοινωνία» στο Γαρδίκι Ομιλαίων ο Πρόεδρος της οργανωτικής επιτροπής κ. Ευάγγελος

Αυδίκος, ομότιμος καθηγητής Λαογραφίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και μια

επιστημονική ομάδα καταξιωμένων πανεπιστημιακών και ακαδημαϊκών από διάφορα

Πανεπιστήμια της χώρας (Θεσσαλίας, ΕΚΠΑ, Δημοκρίτειο) και το Ινστιτούτο

Νησιωτικών και ορεινών περιοχών της Μεσογείου/Κύπρος μας βοήθησαν να

υλοποιήσουμε το παραπάνω εκπαιδευτικό πρόγραμμα που είχε τέσσερις θεματικούς

άξονες όπως:

1.Κοινωνική και πολιτισμική προσέγγιση του περιβάλλοντος

2.Προβιομηχανική τεχνολογία και εκσυγχρονισμός: μορφές χρήσης των ήπιων

μορφών ενέργειας (νερόμυλοι, μπαρουτόμυλοι, κ.ά)

2

3. Περιβάλλον και τοπική κοινωνία: αξιοποίηση φυσικών πολιτιστικών πόρων

(δάση, βουνά, νερά, χλωρίδα, πανίδα)

4.Διατροφικές τοπικές παραδόσεις και εκσυγχρονισμός: αξιοδότηση/αξιοποίηση

τοπικών διατροφικών προϊόντων, υλική και άυλη πολιτιστική κληρονομιά.

Μίλησαν αξιόλογοι ερευνητές, όπως η κ. Ανδρομάχη Οικονόμου, Διευθύντρια του

Κέντρου Ερεύνης της Ελληνικής Λαογραφίας Ακαδημίας Αθηνών, ο κ. Βασίλειος

Κανέλλος, Συνταξιούχος Εκπαιδευτικός, συγγραφέας και ερευνητής, ο κ. Μιχαήλ

Βραχνάκης, Καθηγητής Τμήματος Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού

Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, η κ. Καλλιόπη Στάρα, Ph.D Λαογραφία, M.Sc Οικολογία,

Διδάσκουσα τμήματος ΒΕΤ Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, ο κ. Αθανάσιος Μπαρμπαλέξης,

Μεταδιδακτορικός Ερευνητής, Τομέας Βυζαντινής Φιλολογίας και Λαογραφίας, Εθνικό

και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών, η κ. Μαριάνθη Καπλάνογλου,

Αναπληρώτρια Καθηγήτρια Λαογραφίας Τμήματος Φιλολογίας ΕΚΠΑ, Διευθύντρια

Λαογραφικού Μουσείου & Αρχείου, ο κ. Γιώργος Κούζας, Επίκουρος Καθηγητής

Αστικής Λαογραφίας Τμήματος Φιλολογίας ΕΚΠΑ, ο κ. Βασίλης Δαλκαβούκης,

Αναπληρωτής Καθηγητής τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας Δημοκριτείου

Πανεπιστημίου Θράκης, η κ. Ευαγγελία Δράκου, Επίκουρη Καθηγήτρια Τμήματος

Γεωγραφίας Χαροκοπείου Πανεπιστημίου, Χαράλαμπος Κασίμης, Ομότιμος Καθηγητής

Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, ο κ. Δημήτριος Γούσιος, Καθηγητής Τμήματος

Μηχανικών Χωροταξίας, Πολεοδομίας & Περιφερειακής Ανάπτυξης Παν. Θεσσαλίας, η

κ. Μαρία Σκαρλάτου, Μαθηματικός Δ.Ε., M. Ed. Τις τρεις πρώτες μέρες ολοκληρώθηκε

το θεωρητικό μέρος, έγιναν οι τοποθετήσεις των τοπικών φορέων και τα τέσσερα

εργαστήρια, στα οποία εμείς ως διδασκόμενοι/ες καταθέσαμε τις απόψεις μας για τις

παραπάνω θεματικές.

Στη συνέχεια 25 και 26 Αυγούστου 2022 ακολούθησε η άσκηση επιτόπιας έρευνας,

κατά την οποία ως διδασκόμενοι/ες αντλήσαμε πληροφορίες και επεξεργαστήκαμε

ποικίλα στοιχεία από τους ντόπιους κατοίκους, αλλά και από τοπικούς παράγοντες

ώστε να εξαχθούν ασφαλή επιστημονικά συμπεράσματα. Χωριστήκαμε σε ομάδες για

την επιτόπια έρευνά μας και επισκεφτήκαμε τα χωριά Γαρδίκι Ομιλαίων, Κυριακοχώρι,

Μαυρίλο και Δίκαστρο του Δήμου Μακρακώμης.

Οι πληροφορητές ήταν ευγενικοί, πρόθυμοι και αρκετά φιλόξενοι μας άνοιξαν το

σπιτικό τους μας μίλησαν για τα χωριά τους, τα προβλήματά τους, την μείωση των

κατοίκων των χωριών, τη δυσκολία μετακινήσεων, αλλά και για την ποιότητα των

κηπευτικών τους, το γάργαρο νερό, τις ιαματικές πηγές και το σηκωμένο αυλάκι στο

Κυριακοχώρι που είναι ενταγμένο στο Εθνικό́ Ευρετήριο Άυλης Πολιτιστικής

Κληρονομιάς της Ελλάδας. Η παράδοση του «Σηκωμένου Αυλακιού», φορείς της

οποίας είναι τα εβδομήντα νοικοκυριά του Κυριακοχωρίου Φθιώτιδας, συνδέεται με

αντιλήψεις, γνώσεις και πρακτικές που αναφέρονται σε ένα βιώσιμο τρόπο

διαχείρισης των φυσικών πόρων και προάγουν το πνεύμα αλληλεγγύης και

συνεργασίας της κοινότητας, αλλά και την ευημερία της

(https://fonografos.net/kyriakochori-to-sikomeno-avlaki-sto-ethniko-evretirio-aylis-

politistikis-klironomias-tis-elladas/ ).

3

Το Σάββατο 27 Αυγούστου 2022 ακολούθησε δημόσια παρουσίαση των

αποτελεσμάτων. Οι εργασίες θα ολοκληρωθούν με τη δημοσίευση των πρακτικών, τα

οποία θα συμπεριλαμβάνουν τις εισηγήσεις των διδασκόντων/διδασκουσών, αλλά και

τις μελέτες των ερευνητικών φοιτητικών ομάδων, οι οποίες θα εκπονηθούν υπό την

καθοδήγηση των εποπτών καθηγητών/τριών μας.

Μια εμπειρία που θα μας μείνει αξέχαστη για το φυσικό περιβάλλον, ασύγκριτης

ομορφιάς, για τους φιλόξενους ανθρώπους που γνωρίσαμε, για την ευκαιρία που μας

δόθηκε να συνεργαστούμε να μοιραστούμε, να μάθουμε !! Ευχαριστούμε την

οργανωτική επιτροπή, τους κατοίκους, τους συμμετέχοντες καθηγητές και τις

συμμετέχουσες καθηγήτριες, τον Δήμαρχο Μακρακώμης κ. Γεώργιο Χατζή, μα

προπάντων, τον κύριο Ευάγγελο Αυδίκο, την ψυχή του Θερινού σχολείου

Τζουμέρκων και Ν.Α. Πίνδου.

Η σελίδα του Θερινού Σχολείου στο Instagram.

https://instagram.com/8o_therino_sxoleio?igshid=YmMyMTA2M2Y=

Η σελίδα του Θερινού Σχολείου στο facebook

https://www.facebook.com/events/798033748047045/

Συνέντευξη του Προέδρου του ΘΕ.Σ.Τ κ. Αυδίκου

https://youtu.be/rNSPzUaHKqw

Το Σηκωμένο Αυλάκι - Στοιχείο Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας

https://fb.watch/f1KYZTU2sn/

Θα ήθελα να ευχαριστήσω τον αγαπητό μας Δάσκαλο κ. Ευάγγελο Αυδίκο, την ψυχή

του θερινού σχολείου που μας βοηθά να προοδεύουμε… αυτό θα πει Δ Α Σ Κ Α Λ Ο Σ

!!! όλους τους καθηγητές, όλες τις καθηγήτριες που μας μύησαν στην άσκηση της

επιτόπιας έρευνας και όλους τους κατοίκους της Δυτικής Φθιώτιδας που μας

αγκάλιασαν συνομίλησαν και στήριξαν την επιτόπια έρευνα του Θερινού Σχολείου.

Ευχαριστώ θερμά την οργανωτική επιτροπή για την άψογη διοργάνωση !!! τον

Πολιτιστικό-Εξωραϊστικό Σύλλογο Γαρδικιωτών Ομιλαίων Φθιώτιδος, το Χορευτικό

Σπερχειάδας, το Τμήμα Φιλολογίας Εθνικού Και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου

Αθηνών, το Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης,

το Ινστιτούτο Νησιωτικών και ορεινών περιοχών της Μεσογείου/Κύπρος, το Τμήμα

Δασολογίας, Επιστημών Ξύλου & Σχεδιασμού Παν. Θεσσαλίας, το Τμήμα Φυσικής του

Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, την Περιφερειακή Διεύθυνση Εκπαίδευσης Στερεάς

Ελλάδος, τον Σύνδεσμο Φιλολόγων Ν. Φθιώτιδος και την Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος.

Ιδιαίτερες ευχαριστίες οφείλω και στον Δήμαρχο Μακρακώμης κ. Γεώργιο Χαντζή,

4

φίλο του Δημάρχου μας κ. Δημήτρη Παπαστεργίου γιατί μοιράστηκε μαζί μας το λίγο

χρόνο που του μένει ελεύθερος και για το πλουσιοπάροχο δείπνο που μας

προσέφερε, την Οικογένεια Βασιλείου και τους εργαζομένους στην ξενοδοχειακή

μονάδα «Ομιλαία» και την εταιρεία Στεργίου. Ευχαριστίες για το γλέντι στο

Κυριακοχώρι, Μουσικοί και Χορευτές ήταν εξαιρετικοί !!!

Λίγες πληροφορίες από το διαδίκτυο για τα τέσσερα χωριά που επισκεφτήκαμε για

τους φυσιολάτρες.

• Το Γαρδίκι είναι ένα όμορφο χωριό πνιγμένο στο πράσινο με υψόμετρο 1.050 μ,

και απέχει από τη Λαμία μόλις 60 km. Ένα πανέμορφο Ελατόδασος στεφανώνει το

χωριό και στα πόδια του τρέχει ο ποταμός Βίστριζα (ο αρχαίος Ίναχος) που πηγάζει

από το βουνό Οξυά (Μάχη της Οξυάς). Είναι το σταυροδρόμι που ανταμώνουν οι

νομοί Φθιώτιδας–Ευρυτανίας-Φωκίδας και Αιτωλοακαρνανίας. Είναι χτισμένο

αμφιθεατρικά, σε μήκος 2 περίπου χιλιομέτρων και διασχίζεται από δημόσιο δρόμο.

Σήμερα, ανήκει στο Δήμο Μακρακώμης , https://www.kaliterilamia.gr/2020/04/blog-

post_3262.html )

• Το Κυριακοχώρι είναι ορεινό χωριό του Ν. Φθιώτιδας. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα

του νομού, στις πλαγιές των Βαρδουσίων. Βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του

νομού, σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από τη Σπερχειάδα και σε υψόμετρο 900 μέτρων.

Ανήκει στον Δήμο Μακρακώμης. Σύμφωνα με τα λεγόμενα παλαιότερα, το όνομα

Κυριακοχώρι, προήλθε από κάποιο τσοπάνο, ο οποίος είχε το σπίτι του στη Χιονά

Ράχη, όπου έχουν βρεθεί και ορισμένα δείγματα, όπως πετρώματα κλπ. Ο τσοπάνος

είχε έναν γιο που τον έλεγαν Κυριάκο. Όταν ο Κυριάκος μεγάλωσε, παντρεύτηκε και

έχτισε ένα σπίτι σε μια πλαγιά, όπου τώρα βρίσκεται το χωριό. Ο Κυριάκος απέκτησε

πολλά παιδιά και σιγά σιγά άρχισαν να χτίζονται πολλά σπίτια, με αποτέλεσμα να

διαμορφωθεί ένα μικρό χωριό, το Κυριακοχώρι

(https://www.lamiareport.gr/index.php/topika/item/214203-to-kyriakoxori-fthiotidas-

sto-ethniko-evreti-rio-a-ylis-politistiki-s-klironomia-s)

• Το Μαυρίλο, ιστορικό χωριό βρίσκεται στο Βελούχι Τυμφρηστού Φθιώτιδος ( 920

μέτρα) στις πηγές του Σπερχειού ποταμού και στα έλατα του Τυμφρηστού. Ήταν τα

θερινά ανάκτορα του Αχιλλέα, γιου του Πηλέα, με μόνιμη εγκατάσταση των αρχαίων

5

ελληνικών φύλων Αινιάνων & Δολόπων. Είναι η πατρίδα της οικογένειας των

Αινιάνων, μελών της Φιλικής Εταιρείας, που ξεσήκωσαν όλη τη Ρούμελη στην

επανάσταση του 1821 : ο Ζαχαρίας Αινιάν μύησε τον Παπαφλέσσα στη Φιλική

Εταιρεία, ο Γεώργιος Αινιάν αντιστράτηγος της Ρούμελης, ο Δημήτριος Αινιάν,

συμπολεμιστής, προσωπικός γραμματέας και βιογράφος του Γεωργίου Καραϊσκάκη.

Στη ακμή του, μεταξύ 1.700 - 1850 διέθετε 10 πυργόσπιτα και 12 μπαρουτόμυλους και

στήριξε αποφασιστικά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 με την παραγωγή και

διάθεση μπαρούτης, σύμφωνα με επιστολές του Αθανασίου Διάκου. Το Μαυρίλο ήταν

για τη Ρούμελη, τη Θεσσαλία και την ´Ήπειρο ό,τι η Δημητσάνα για την Πελοπόννησο.

Υπήρξε μέχρι και τις αρχές του 20ου αιώνα η πρωτεύουσα του Δήμου Τυμφρηστού

(https://www.kaliterilamia.gr/2020/05/blog-post_170.html ).

• Το Δίκαστρο, ή Ζημιανή βρίσκεται (850 μέτρα), μέσα σε κατάφυτο δάσος.

Χτισμένο στο Β.Δ. τμήμα του Δήμου Μακρακώμης, στα σύνορα των νομών Ευρυτανίας

και Καρδίτσας. Είναι μοιρασμένο σε δύο οικισμούς που τους χωρίζει ο ποταμός

Δικαστριώτης, παραπόταμος του Σπερχειού ποταμού. Το πρώτο αξιοθέατο που

συναντάμε είναι ο πρόσφατα αναπαλαιωμένος νερόμυλος του χωριού. Βρίσκεται

κάτω από μεγάλα πλατάνια που δροσίζουν κάθε επισκέπτη και καθορίζουν το τοπίο

ανάλογα με τις εποχές. (https://lamianow.gr/fthiotida-to-chorio-me-ta-2-kastra-kai-tis-

6-ekklisies-foto-amp-vinteo/?fbclid=IwAR211ySoU37Iun1DJuojY2-PHO8PIPcxpc-l-