Ανεπαρκής η απόφαση της COP28 για την κλιματική κρίση και τα ορυκτά καύσιμα

Η σύνοδος κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα που ολοκληρώθηκε την Τετάρτη 13-12-2023 ήταν κατώτερη των απαιτήσεων.

Η συμβιβαστική συμφωνία που υπογράφηκε από περίπου 200 χώρες για «μετάβαση προς την απομάκρυνση» από τα ορυκτά καύσιμα δεν περιλαμβάνει δέσμευση για σταδιακή κατάργηση της χρήσης ορυκτών καυσίμων, όπως απαιτούσαν πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και η ΕΕ, περιβαλλοντικές οργανώσεις και επιστήμονες. Επιπλέον, είναι μη δεσμευτική νομικά και δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις για κλιματική δικαιοσύνη.

Η 28η Διεθνής Συνδιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (COP28) που πραγματοποιήθηκε στο Ντουμπάι είχε τέσσερις πυλώνες: Επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης, καθορισμός της χρηματοδότησης για το κλίμα, εστίαση στους ανθρώπους, τις ζωές και τα μέσα διαβίωσης και υποστήριξη όλων. Ήταν μια σύνοδος με τεράστιο οικολογικό αποτύπωμα, αφού είχαν εγγραφεί για να συμμετάσχουν 97.372 σύνεδροι και με άλλους 3.074 που συμμετείχαν εικονικά. Στη COP28 συμμετείχε για πρώτη φορά μια πολυπληθής ελληνική αποστολή 200 κυβερνητικών παραγόντων, επιχειρηματιών και στελεχών ενεργειακών ομίλων της χώρας όπως είναι η ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, η Μytilineos, η Motor Oil, ο όμιλος Κοπελούζου, ο ΔΕΣΦΑ, ο ΑΔΜΗΕ, η TITAN, η κατασκευαστική Αρχιρόδον και εταιρειών που δραστηριοποιούνται στη διαχείριση απορριμμάτων.

Κύριο θέμα συζήτησης στην σύνοδο COP στο Ντουμπάι ήταν να βρεθεί κοινή συνισταμένη αναφορικά με το θέμα των ορυκτών καυσίμων έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος της Συμφωνίας του Παρισιού για αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας κατά 1,5 βαθμό Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή. Κάποιοι (μεταξύ αυτών και ο Μπιλ Γκέιτς) υποστηρίζουν ότι ο στόχος αυτός δεν είναι πλέον εφικτός. Η άνοδος του στόχου αυτού από τον 1,5 στους 2 βαθμούς Κελσίου θα έχει σοβαρό αντίκτυπο στην παγκόσμια κοινότητα όπως φαίνεται στο σχήμα. Ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες δήλωσε απευθυνόμενος στους παγκόσμιους ηγέτες κατά την έναρξη της διάσκεψης ότι πρέπει να σταματήσει εντελώς η χρήση ορυκτών καυσίμων καθώς η μείωση ή η σταδιακή εξάλειψή τους δεν αρκεί για να σταματήσει η κλιματική αλλαγή.

Η τελική συμφωνία που εγκρίθηκε μετά από μαραθώνιο διαπραγματεύσεων (το αρχικό προσχέδιο που παρουσιάστηκε στις 11-12 απορρίφθηκε από πολλές χώρες) καλεί τις χώρες σε μετάβαση (transitioning away) από τη χρήση ορυκτών καυσίμων στα ενεργειακά συστήματα με δίκαιο και συντεταγμένο τρόπο έτσι ώστε να επιτευχθεί ο στόχος των μηδενικών καθαρών εκπομπών (η ουδετερότητα άνθρακα) το 2050, συμβαδίζοντας με την επιστήμη. Δεν περιλαμβάνει όμως καμία δέσμευση για phase out (σταδιακή κατάργηση) όπως απαιτούσαν πολλές χώρες μεταξύ των οποίων η ΕΕ και οι ΗΠΑ, ομάδες της Κοινωνίας των Πολιτών και επιστήμονες αλλά αντίθετα περιλαμβάνει κενά που θα επιτρέψουν τη συνεχιζόμενη χρήση τους ακόμα και μετά το 2050.

Ειδικότερα, γίνεται αναφορά στο ρόλο των μεταβατικών καυσίμων (transitional fuels) που συνήθως αναφέρεται στο φυσικό αέριο καθώς και στη χρήση πυρηνικής ενέργειας και στις τεχνολογίες δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα (που θα επιτρέψουν τη χρήση των ορυκτών καυσίμων αρκεί να απομακρύνεται ο άνθρακας) αλλά και στην παραγωγή υδρογόνου με χαμηλές εκπομπές άνθρακα. Τέλος, επαναλαμβάνεται ο στόχος για τριπλασιασμό της ενέργειας που παράγεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας σε παγκόσμιο επίπεδο και για διπλασιασμό του ρυθμού βελτίωσης της ενεργειακής αποτελεσματικότητας μέχρι το 2030.

Η επιστημονική κοινότητα χαρακτηρίζει ως ανεπαρκείς τις αποφάσεις της COP28 καθώς δεν θέτει ξεκάθαρα στο τραπέζι την ανάγκη σταδιακής κατάργησης των ορυκτών καυσίμων προκειμένου να περιοριστεί η παγκόσμια θέρμανση στους 1,5 βαθμούς Κελσίου πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα αλλά περιλαμβάνει αοριστίες και κενά που δίνουν χώρο στη συνέχιση της χρήσης γαιάνθρακα, πετρελαίου και φυσικού αερίου για αρκετά ακόμα χρόνια με εξαιρετικά δυσμενείς συνέπειες στην κλιματική αλλαγή.

Στη διάσκεψη πήραν μέρος πάνω από 2.500 λομπίστες που υποστηρίζουν τα ορυκτά καύσιμα ενώ ο ίδιος ο πρόεδρος της COP28, σύμφωνα με δημοσίευμα του Guardian, υπουργός Βιομηχανίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και επικεφαλής της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας του Αμπού Ντάμπι (ADNOC) Σουλτάν Άχμεντ αλ Τζαμπέρ είχε δηλώσει στις 21 Νοεμβρίου σε διαδικτυακή εκδήλωση ότι «Δεν υπάρχει καμία επιστήμη ούτε κανένα σενάριο εκεί έξω που να λένε ότι η αποχώρηση από τα ορυκτά καύσιμα είναι αυτό που θα μας επιτρέψει να πετύχουμε τον 1,5 βαθμό Κελσίου». Ο Αλ Γκορ, πρώην αντιπρόεδρος των ΗΠΑ και βραβευμένος με το Νόμπελ Ειρήνης περιβαλλοντικός ακτιβιστής χαρακτήρισε την προεδρία του Σουλτάνου Αλ Τζάμπερ στην COP28 ακόμη μια ένδειξη ότι η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων επιβάλλει τη δική της ατζέντα.

Από την άλλη μεριά, ορισμένες χώρες και ειδικοί για το κλίμα θεωρούν ότι η συμφωνία COP28 σηματοδοτεί το «τέλος της εποχής των ορυκτών καυσίμων», αρκεί οι χώρες να προχωρήσουν στην τήρησή της μέσω εθνικών πολιτικών και επενδύσεων. Η συμφωνία αφήνει στις χώρες το περιθώριο να επιλέξουν πως θα απομακρυνθούν από τα ορυκτά καύσιμα. Το τι θα επιλέξει η κάθε χώρα φυσικά εξαρτάται και από την οικονομική της κατάσταση, έτσι οι αναπτυσσόμενες χώρες πρέπει να διανύσουν μεγαλύτερη απόσταση για την προσαρμογή τους στην κλιματική αλλαγή και την απεξάρτησή τους από τα ορυκτά καύσιμα, επομένως θα χρειαστούν πολύ περισσότερους πόρους που θα πρέπει να προέλθουν από τις πλούσιες χώρες και τις εταιρείες-ρυπαντές.

Με τα δεδομένα αυτά, οι Πράσινοι προτείνουν:

Να μπει φρένο στην εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα και να ανακληθούν οι άδειες εξερεύνησης και εξόρυξης ορυκτών καυσίμων.
Να σταματήσει η υποβάθμιση και καταστροφή δασών και δασικών εκτάσεων για την ανάπτυξη έργων υποδομής, ΑΠΕ κ.ά, στο βαθμό που επιδεινώνει την κλιματική κρίση.
Να κλιμακωθούν οι πολιτικές στήριξης της ενεργειακής μετάβασης και αύξησης της ενεργειακής αποδοτικότητας.
Να αυξηθούν οι πολιτικές πρόβλεψης και αύξησης της ανθεκτικότητας απέναντι στα ακραία φαινόμενα για τις κλιματικές ανατροπές.
Να στηριχτούν οι κλιματικά ευάλωτες χώρες από τις πλούσιες και ανεπτυγμένες, για να σταματήσουν οι κλιματικές ανισότητες.