Διεθνές Δίκτυο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης: Χρυσοπράσινο Φύλλο / Διετής Συνεργασία: 8ο ΓΕΛ Τρικάλων-Περιφερειακό Λύκειο Κολοσσίου-Αποστόλου Λουκά

  « Οι αέρηδες του Ελύτη » μας μετέφεραν  και πάλι στη «γη των αγοριών και των κοριτσιών, στην «Κύπρο της αγάπης και του ονείρου». Ξεκινήσαμε πριν ένα εξάμηνο τη διετή συνεργασία μας με τη Σοφία, την Δέσποινα  και την Νικολέττα εκπαιδευτικούς του Περιφερειακού Λυκείου Κολοσσίου - Αποστόλου Λουκά μέσα από το Διεθνές Δίκτυο  «Χρυσοπράσινο Φύλλο» τις οποίες φιλοξενήσαμε στην Πόλη μας από 14 έως και 17 Δεκεμβρίου 2023. Στο πρόγραμμα Χρυσοπράσινο Φύλλο συμμετέχουν 28 σχολεία Β/θμιας εκπαίδευσης από την Ελλάδα και την Κύπρο (14 από κάθε χώρα) που συνεργάζονται σε διετείς διασχολικές συμπράξεις υλοποιώντας προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης για το περιβάλλον και την αειφορία. Τα τέσσερα Λύκεια που συμμετέχουν στο δίκτυο Π.Ε. «Χρυσοπράσινο Φύλλο» για τη διετία 2023-2025  από την Ελλάδα είναι:

1. 2ο ΓΕΛ Αγίου Δημητρίου, Ζάννειο Λύκειο Πειραιά*, ΓΕΛ Καρδαμύλων Χίου, 8ο Λύκειο Τρικάλων*   (*Σχολεία που δεν συμμετείχαν την τελευταία διετία)

Στα προγράμματα αυτά εκτός από εκπαιδευτικοί και μαθητές/ μαθήτριες των Σχολείων εμπλέκονται ενεργά ΚΠΕ, σύλλογοι γονέων, τοπικές κοινωνίες και Δήμοι και έτσι τείνουν να έχουν τα χαρακτηριστικά της σύγχρονης άποψης για τη δια βίου μάθηση. Η Διετής Συνεργασία: 8ο ΓΕΛ Τρικάλων-Περιφερειακό Λύκειο Κολοσσίου-Αποστόλου Λουκά αφορά στον 11ο στόχο Βιώσιμης Ανάπτυξης 2030 «Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες». Η παραδοσιακή συνοικία της Πόλης μας το Βαρούσι με τις πολλές εκκλησίες αποτελεί το θέμα της συνεργασίας μας και εντάσσεται στον 11ο στόχο «Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες» που αποτελεί αντικείμενο μελέτης και των μαθητών/τριών του Περιφερειακού Λυκείου Κολοσσίου-Αποστόλου Λουκά.

 Οι πόλεις αποτελούν κόμβους για την ανταλλαγή ιδεών, για το εμπόριο, τον πολιτισμό, την επιστήμη, την παραγωγικότητα, την κοινωνική ανάπτυξη κ.ά.. Οι πόλεις έχουν δώσει τη δυνατότητα στους ανθρώπους να προοδεύσουν κοινωνικά και οικονομικά. Η διατήρηση των πόλεων με τέτοιο τρόπο ώστε να δημιουργούνται θέσεις εργασίας και να προάγεται η ευημερία χωρίς την ταυτόχρονη κατάχρηση γης και την κατασπατάληση πόρων είναι μία πρόκληση από μόνο του. Μια άλλη πρόκληση είναι η κυκλοφοριακή συμφόρηση, η έλλειψη κονδυλίων για την παροχή βασικών υπηρεσιών καθώς και η έλλειψη επαρκούς στέγασης και η υποβάθμιση των υποδομών. Οι στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι το μονοπάτι που μας οδηγεί σε ένα κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και σε έναν υγιή πλανήτη. Είναι επίσης μια πρόσκληση για αλληλεγγύη μεταξύ των γενεών. Δεν υπάρχει μεγαλύτερο καθήκον από το να επενδύσουμε στην ευημερία των νέων. Οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πόλεις μπορούν να ξεπεραστούν με τέτοιο τρόπο ώστε να συνεχίσουν να ακμάζουν και να αναπτύσσονται, βελτιώνοντας ταυτόχρονα τη χρήση πόρων και μειώνοντας τη μόλυνση και τη φτώχεια. Το μέλλον το οποίο θέλουμε, είναι ένα μέλλον όπου οι πόλεις θα προσφέρουν ευκαιρίες για όλους, πρόσβαση σε υπηρεσίες, ενέργεια, στέγαση, μεταφορές κ.ά. πόλεις που θα είναι ασφαλείς, ανθεκτικές και βιώσιμες. 

Βιώσιμες πόλεις και κοινότητες σημαίνει όλοι οι άνθρωποι να έχουν ασφαλή στέγαση και να απολαμβάνουν δημόσιους χώρους πρασίνου. Να αγοράζουμε και να τρώμε τοπικά προϊόντα. Να υποστηρίζουμε τις επιχειρήσεις της γειτονιάς, που διατηρούν τους ανθρώπους απασχολούμενους και διακινούν χρήματα στην κοινότητά μας. Να μετακινούμαστε με βιώσιμο τρόπο, με ποδήλατο, με τα πόδια, με τα μέσα μαζικής μεταφοράς, με συνδυασμένη μετακίνηση ή με συνεπιβίβαση. 

Στην 4ήμερη επίσκεψη οι συναδέλφισσες από το συνεργαζόμενο σχολείο μας συνόδεψαν σε επισκέψεις γνωριμίας με μνημεία της Λεμεσού όπως :

1. Το «Κούριον»  που βρίσκεται σε μια από τις πιο εντυπωσιακές αρχαιολογικές περιοχές της Κύπρου. Το θέατρο, που βρίσκεται στο νότιο άκρο του απότομου λόφου στον οποίο ήταν χτισμένη η πόλη, είναι μεγάλης σημασίας. Το θέατρο κατασκευάστηκε στα τέλη του 2ου αιώνα π.Χ., αποτελείται από μια ημικυκλική ορχήστρα που περιβάλλεται από καθίσματα του κοίλου. Εκατέρωθεν της σκηνής υπήρχαν δύο θολωτές πάροδοι (διάδρομοι), απ΄ όπου το κοινό εισερχόταν στο θέατρο. Το θέατρο μπορούσε να φιλοξενήσει μέχρι και 3.500 θεατές. Σήμερα το θέατρο αποτελεί τη σκηνή όπου διαδραματίζονται πολλές πολιτισμικές δραστηριότητες και θεατρικές παραστάσεις, ειδικά κατά την καλοκαιρινή περίοδο.

2. Τη Μονή Αγίου Νικολάου των Γάτων που βρίσκεται στο Ακρωτήρι Γάτα, 15 χιλιόμετρα δυτικά της Λεμεσού και νότιο-ανατολικά της Αλυκής του Ακρωτηρίου. Το Μοναστήρι του Αγίου Νικολάου των Γάτων είναι ίσως το αρχαιότερο μοναστήρι στην Κύπρο. Το παρεκκλήσι του Μοναστηριού χρονολογείται από τον 14ο αιώνα, ενώ εγκαταλείφθηκε τον 16ο αιώνα. Το Μοναστήρι αποκαταστάθηκε από Ορθόδοξες καλόγριες το 1983. Σύμφωνα με την παράδοση, η Μονή ιδρύθηκε από την Αγία Ελένη, μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου, η οποία άφησε ένα κομμάτι ξύλο από τον Τίμιο Σταυρό στο χώρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, η Κύπρος αντιμετώπισε μια σοβαρή και μεγάλη ξηρασία, αναγκάζοντας πολλούς ανθρώπους να φύγουν από το ακρωτήρι, αφού η περιοχή μολύνθηκε από φίδια.  Ο Μέγας Κωνσταντίνος έστειλε τον κυβερνήτη Καλόκαιρο στην Κύπρο για να απελευθερώσει χιλιάδες γάτες και να απαλλαγεί η περιοχή από τα φίδια. Ως εκ τούτου, το ακρωτήρι σώθηκε κι έγινε γνωστό ως Κάβο Γάτα. Ενώ η Μονή τώρα διαθέτει ένα μικρό αριθμό καλογριών, υπάρχουν πολλές γάτες, οι οποίες λέγεται ότι είναι οι απόγονοι εκείνων που απάλλαξαν την περιοχή από τα φίδια.

3. Το Κάστρο Κολοσσίου ένα μεσαιωνικό φρούριο λίγα χιλιόμετρα έξω από την πόλη της Λεμεσού της Κύπρου. Το κτίριο έχει τρεις ορόφους , είναι χτισμένο με λίθους και οι τοίχοι του έχουν πάχος ενάμισι μέτρο. Είχε μεγάλη στρατηγική σημασία αφού έλεγχε την περιοχή Κολόσσι που υπήρχαν φυτείες ζαχαροκάλαμου και παραγόταν ζάχαρη. Το κάστρο αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά μεσαιωνικά οχυρωματικά έργα που σώζονται μέχρι σήμερα στην Κύπρο. 

4. Την Ιερά Μονή των Σπηλαίων που βρίσκεται συναπάντημα τριών κοινοτήτων της Δυτικής Λεμεσού και συγκεκριμένα της Ερήμης, του Κολοσσίου και του Ύψωνα, σε ένα δαντελωτό από βράχια ανάγλυφο ανάμεσα σε πολύ λίγα δέντρα (χαρουπιές) όμως σε πολλά ταπεινά φυτά και θάμνους της Κυπριακής γης˙ ανοίγετε μεγαλόπρεπο και ταυτόχρονα αρκετά πληγωμένο το Μέγα Σπήλαιο «Τ’ Αϊ Γιωρκού» η πάλαι ποτέ διαλάμψασα Ιερά Μονή των Σπηλαίων.  Το σπήλαιο είναι γνωστό σε όλους του κατοίκους της Ερήμης και σε αρκετούς ανθρώπους των γύρω κοινοτήτων. Ιδιαίτερα είναι γνωστό σε εκείνους όπου τα κτήματα τους γειτονεύουν με αυτό αφού η σχέση τους με το σπήλαιο του Αγίου Γεωργίου ήταν και πρακτική. Ποιο συγκεκριμένα μερικά μέτρα πιο πάνω, βόρεια του σπηλαίου υπάρχει «Το βρυσί του Αϊ Γιωρκού» δηλαδή μια πηγή που αναβλύζει καθαρό και κρύο νερό το οποίο έχουμε ως Αγίασμα. Έπιναν από το νερό αυτό όταν εργάζονταν στα κτήματα τους, ιδιαίτερα δε τους καλοκαιρινούς μήνες όταν μάζευαν τα χαρούπια τους.  Η Προφορική παράδοση αλλά και τα ευρήματα που εντοπίστηκαν στο Σπήλαιο όπως π.χ. σταυρός, λειψανοθήκη, θραύσματα από αγγεία, νομίσματα αποδεικνύουν ότι ο χώρος  άρχισε να χρησιμοποιείται ως χώρος μοναχών και ασκητών  γύρω στον 10ο  με 11ο  αιώνα. Εντός του σπηλαίου βρέθηκαν λαξεύματα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν για την παρασκευή κρασιού. Όλα αυτά είχαν καλυφθεί με πέτρες και θραύσματα από αγγεία από τους μοναχούς κατά τη μετατροπή του σπηλαίου σε εκκλησιαστικό χώρο. Οι Ερημίτες επέλεξαν το Σπήλαιο αυτό ως τόπο της εγκαταβίωσής  τους λόγω του ερημικού τοπίου, του μεγάλου μεγέθους του και της πηγής που ήταν κοντά καλύπτοντας τις υδατικές τους ανάγκες. Σήμερα γίνονται εργασίες αναστύλωσης της Μονής και τελούνται ακολουθίες  καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου με ιδιαίτερους πανηγυρισμούς στις μνήμες του Αγίου Γεωργίου δηλαδή στις  23 Απριλίου και στις 23 Νοεμβρίου ανάμνηση της Ευρέσεως του Λειψάνου του. 

Η Παρασκευή 19 Απρίλη 2024  ήταν αφιερωμένη σε γνωριμία με τα Λεύκαρα  που είναι παραδοσιακός οικισμός όπως η συνοικία Βαρούσι. Τα Λεύκαρα είναι γνωστά για τα λευκαρίτικα κεντήματα και την αργυροτεχνία. Οι γυναίκες των Λευκάρων κεντούσαν τα λευκαρίτικα κεντήματα για να στολίζουν τα σπίτια τους. Η παράδοση αναφέρει ότι το λευκαδίτικο κέντημα έχει την αρχή του όταν οι αρχόντισσες των Ενετών δίδαξαν στις γυναίκες του χωριού το κέντημα. Ακολούθησε εξέλιξη  του κεντήματος με σχέδια εμπνευσμένα από τη φύση και το περιβάλλον. Αναφέρεται ότι το 1481 ο Λεονάρντο Ντα Βίντσι επισκέφθηκε τα Λεύκαρα, αγόρασε ένα από τα κεντήματα και το πήρε στον Καθεδρικού ναού του Μιλάνου. Το 2010 το λευκαρίτικο κέντημα εντάχθηκε στον κατάλογο της  Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Στα Λεύκαρα η αργυροχοΐα αποτελεί σημαντική πηγή εσόδων. Τα σπίτια στα Λεύκαρα αποτελούν δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Κύπρου. Στα Πάνω Λεύκαρα επισκεφτήκαμε το Μουσείο Λαϊκής Τέχνης. Είναι αρχοντικό του 19ου αιώνα με έπιπλα, ενδυμασίες και κεντήματα του 19ου αιώνα. Τα σπίτια στα Λεύκαρα αποτελούν δείγμα της λαϊκής αρχιτεκτονικής της Κύπρου. Η εκκλησία του Τιμίου Σταυρού  κατασκευάστηκε τον 14ο αιώνα. Το Σάββατο ήταν αφιερωμένο σε μια 8ωρη συνάντηση  εργασίας στο ΚΠΕ Αθαλάσσας όπου παρουσιάστηκαν οι στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη 2030, ακολούθησε παρουσίαση της πορείας των προγραμμάτων και βιωματική μάθηση με νέα καινοτόμο προσέγγιση της γνώσης,  χρήση κινητού κ.ά.. Κλείνοντας θα ευχαριστήσω από καρδιάς τον Μπουλογεώργου Ιωάννη για τα υπέροχα γλυκά που φτιάχνουν - στο εργαστήρι με αγνά υλικά βάζοντας όλη την τέχνη του και μας χάρισε να κεράσουμε στην Κύπρο, ευχαριστούμε επίσης τους συντονιστές του χρυσοπράσινου φύλλου τον Δρ. Μαραθεύτη Χρίστο, Συντονιστή Σχολείων Μέσης Εκπαίδευσης της Κύπρου που συμμετέχουν στο Δίκτυο από την Κύπρο (Με τον Χρίστο Μαραθεύτη συνεργαστήκαμε σε προηγούμενα προγράμματα) και τον  Σμπαρούνη Θεμιστοκλή, συντονιστή  Σχολείων Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης της Ελλάδας για την ευκαιρία που έδωσαν στο 8ο  ΓΕΛ Τρικάλων να συμμετέχει σε αυτό το υπέροχο διακρατικό πρόγραμμα και να βρεθούμε ως παιδαγωγική ομάδα ο κ. Σαμορέλης Σεραφείμ και η γράφουσα  Μαριάννα Αποστόλου στην Κύπρο για τη 2η συνάντηση εργασίας. Τέλος ευχαριστούμε τη Σοφία, τη Χάρις και τη Δεσποινα για την υπέροχη φιλοξενία.  Αυτό είναι και το σημαντικό της Περιβαλλοντικής εκπαίδευσης. Να μελετάς ένα θέμα και να μπορείς να ταξιδέψεις μαζί του πέρα από σύνορα. Κι αυτό είναι καλό για την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση,  αλλά όχι απαραίτητα καλό για το περιβάλλον, διότι …τα περιβαλλοντικά προβλήματα δεν γνωρίζουν σύνορα. Εύχομαι το «Χρυσοπράσινο Φύλλο» της δικιάς μας συνεργασίας να συνεχίσει το δρόμο του σ’ ένα πέλαγος Ειρήνης - Αλληλεγγύης & Πολιτισμού  που τόσο έχει ανάγκη ο πλανήτης μας για την επιβίωσή του !!!

Η συντονίστρια του προγράμματος 

Αποστόλου Μαριάννα, MSc, M.A, ΠΕ05, 

Πολιτισμολόγος - Δ/ντρια του 8ου  ΓΕΛ Τρικάλων

Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια - Πρόεδρος του Συλλόγου "Ε.ΠΟ.Σ" Κρηνίτσας